A relief, in a way that at least now I don’t have to look at him.
Verovatno se svi sećate terorističkih napada u Norveškoj iz 2011. godine, kada je Anders Brejvik ubio 77 ljudi u dva odvojena napada. Cenjena ratna novinarka i autorka Asne Seirstad je na osnovu ovih događaja napisala knjigu One of Us: The Story of Anders Breveik and the Massacre in Norway, koja je poslužila kao podloga za ovaj film. Pol Gringres (Paul Greengrass) potpisuje režiju, scenario i produkciju, a okupio je norvešku glumačku ekipu, koja u filmu priča na engleskom (?).
22. jula 2011. godine, ekstremni desničar Brejvik (Anders Danielsen Lie) je detonirao bombu u samom centru Osla, a nakon toga se uputio na ostrvo Utoja, gde se nalazio kamp za decu. Nakon predstavljanja ovih strašnih događaja, radnja filma se deli na nekoliko delova i prati Brejvikove motive, njegovo suđenje, advokate koji učestvuju u ovom slučaju, tinejdžere koji su preživeli napad, kao i unutrašnju politiku Norveške. Najviše pažnje dobija mladi Viljar (Jonas Strand Gravli), dečak koji je preživeo napad i koji je svedočio na suđenju, a mi pratimo njegovu borbu da povrati zdrav i normalan život…
Kao što sam spomenuo, prvih 40-ak minuta filma prikazuju pripremu i izvršenje Brejvikovih planova, a Gringres nema nameru da nešto prikaže ublaženo – njegov pristup predstavljanja napada na ostrvu se praktično graniči sa eksploatacijom. Naravno, priča ovog filma bi imala smisla i da je te scene zamenio kratki prolog, ali sam mišljenja da je autor hteo da se mi kao gledaoci osetimo poput Norvežana, zaprepašćeni i besni zbog Brejvikovih proračunatih misli i dela. Ono što gledamo je veoma uznemirujuće, a dodatno nas zabrinjava činjenica da to nije produkt scenariste ili nekog pisca nego verno predstavljeno istorijsko dešavanje – kombinacija užasa realnosti napada i realizma sa kojim ga je Gringres predstavio je pravi udarac u stomak.
Užasnost dodatno podgreva filmska verzija Brejvika, koga Anders Denielsen Li tumači sa zastrašujućom autentičnošću (toplo preporučujem i njegov film Oslo, August 31st). S obzirom na uverenja kojima se vodi, njegovi postupci jesu radikalni, ali su u isto vreme i logička, skoro neizbežna posledica takvih verovanja. Do njega su se ekstremni desničari uglavnom ignorisali, dok danas predstavljaju udarnu silu i sve više su uticajni, jer se povećava broj ljudi kojima je dosta imigracije i multikultularizma. Međutim, od Brejkovih postupaka se ograđuju skoro sve vođe desničarskih pokreta, čak i njegov advokat, što on smatra kukavičlukom, ali ga ne remeti u uverenju da je uradio pravu stvar i da bi sve ponovo uradio isto.
Nakon dramatizacije događaja intenzitet i adrenalin filma drastično opadaju, jer se pažnja sklanja sa Brejvika u korist preživelih i političara. Na taj način, Brejvik postaje sporedan lik u događajima koje je sam prouzrokovao, što se meni nije previše dopalo. Jednostavno, nakon njegove pojave sve ostalo postaje manje zanimljivije, jer Brejvik nije predstavljen kao čudovište, nego kao miran, proračunat i inteligentan čovek. Njegov advokat, koji samo radi svi posao, zbog uverenja da svako zaslužuje fer suđenje, ili ministar odbrane koji traži propuste u bezbednosti i izgovara utešne reči ožalošćenima, ne mogu da se porede sa pažnjom koju privlači Brejvik kao ličnost.
Najviše vremena u filmu dobija mladi Viljar, koji je preživeo napad, tokom koga je pogođen pet puta, uključujići metak koji je ostavio fragmente unutar njegove glave. Njegova psihička i fizička borba se može posmatrati kao metafora na samu Norvešku, čiji su se stanovnici i sami trudili da se oporave nakon ovih događaja i vrate u normalu. Iako prolazi kroz tešak fizički oporovak i boluje od PTSP zbog napada, on je odlučan da ispriča svoju priču i da se suoči sa ubicom koji mu je uništio život i smeje se u sudnici. Moram konstatovati da mi je ovaj segment priče bio prilično melodramatičan, toliko da se na momente graničio sa patetikom.
22 July predstavlja insajderski prikaz terorističkih napada u Norveškoj i njihovih posledica, koji od trilera sa jakim adrenalinskim nabojem postepeno prelazi u emotivnu dramu – taj prelaz se sigurno neće dopasti svima, iz prostog razloga što glumac koji tumači Brejvika čini da je sve osim njega mnogo manje bitno.[yasr_multiset setid=0 show_average=’no’]
